Midherfstfestival

Als U vandaag iets via Google opzoekt, krijgt U deze werkbalk.

Als ik daarop doorklik, komt dit. (Hopelijk krijgt U iets in het Nederlands.) 

Daar wordt U natuurlijk niet veel wijzer van, dus laat mij misschien even uitleggen. Hoewel het festival oorspronkelijk uit China komt, viert Vietnam de herfstwende op zijn eigen, unieke manier. Tết Trung thu, dat is Sinterklaas, Halloween en Drie Koningen in één. Een gigantisch feest waarvan de culturele wortels honderden jaren terug aan.

1. Ter gelegenheid van...

Na de zomer verschijnt één van de helderste manen van het jaar. Ronder en ronder komt hij op, nog vóór zonsondergang. Dat geeft boeren een paar avonden op rij de kans om tot laat op het veld te werken. Als de maan helemaal vol is, is de oogst binnengehaald. (Ook in het Nederlands heet de maan van de herfstwende trouwens Oogst- of Maïsmaan.)

Volledig vol verschijnt hij op de 15e van de 8e maan. Dit jaar is dat dus vanavond en dat wordt overal in Vietnam met een groots festival gevierd. 

2. Dank u, God van de Aarde

's Avonds wordt er in huis een altaar opgesteld, elke familie offert aan de God van de Aarde. Daarna, onder het licht van de volle maan, worden koekjes, fruit en cake samen opgegeten. 

Het eten (de oorspronkelijke offergaven) is overvloedig en blijft tot middernacht staan, zodat iedereen de hele tijd kan snoepen. Soms is er voor kinderen zelfs een aparte altaartafel, lager en met extra lekkers. 

3. Focus op familie

Omdat er sinds de zomer vele uren op het veld gewerkt werd, was er weinig tijd om met de hele familie samen te zijn. Nu de oogst binnen is, kan die verloren tijd ingehaald worden. En hoe! 

4. Kinderfestival

Al een hele week zien en horen wij hoe overal Tết Trung thu gevierd wordt. Correctie: voor ons duurt het festival eigenlijk al een maand. Wij wonen tegenwoordig vlak bij een tempel waar een semiprofessionele groep traint. Ik weet niet hoe veel leeuwendansen Lukas en ik al gezien hebben. De tel kwijt, maar op die palen is dat echt wel spectaculair. 

Want dit is niet alleen een festival voor de schoonheid van deze maan, een goede oogst en quality time met de familie te vieren. Het is bovenal een kinderfestival. Overal gratis spektakel. Draken op stokken in de lucht. Winkels vol speelgoed. Snoep. Optochten met lampionnen. Speciale mooncakes op de markt. Leeuwenkostuums op maat. Spelletjes in de koffiehuizen. 

Eergisteren zijn Lukas en ik gaan touwtrekken, hebben we dierenfiguurtjes van palmbladen geweven en keramiek potten kapot geslagen. Dat is met dezelfde schwung als Mexicanen hun piñatas neerslaan, maar in plaats van snoep ligt er briefjes van 10.000 đồng tussen de scherven.

5. Dansende leeuwen

Eerlijk is eerlijk, draken- en leeuwendansen worden ook opgevoerd op huwelijken en voor het nieuwe jaar, bij de opening van een zaak of aan het begin van een cultureel evenement. Eigenlijk op elke gelegenheid die voor verandering staat, wanneer het oude afgeworpen en het nieuwe verwelkomd wordt. Dan brengt zo'n dans geluk en voorspoed.

Als U ooit de kans krijgt, ga dan kijken! Zodra wij drums en cymbalen horen, rent Lukas samen met de andere kinderen uit de buurt naar buiten. Ook volwassenen haasten zich naar het geluid. 

In Hội An worden leeuwendansen vooral in Old Town opgevoerd, bij de ingang van tempels, winkels en koffiehuizen. Met een beetje geluk kun je ze soms ook in de buitenwijken zien, tussen de rijstvelden. Tegen of net na valavond is een goed moment. Spits je oren en volg de brommers die plots allemaal in dezelfde richting gaan.  

De dans zelf is eigenlijk een acrobatische krachttoer. Dansers dragen enorme leeuwenkoppen op hun smalle schouders, en springen daarmee op de schouders van de danser die het achterlijf van de leeuw uitbeeldt. 

De show zit vol opwinding en spanning. Het gejoel als de leeuw dichterbij komt en kinderen de leeuw kunnen strelen, gaat over in achtbaan-overkop-gillen-van-plezier als hij zich daarna plots weer in volle lengte opricht. 

Ook voor volwassenen is het allemaal erg entertainend. Het publiek lacht om de kapriolen en verleidingspogingen van de leeuw. Hij heeft van die grote ogen en knippert met zijn lange wimpers, hij wiebelt suggestief met zijn kontje. Eng, mooi, indrukwekkend en grappig tegelijk.

6. Lantaarn optocht

Tết Trung thu betekent cadeautjestijd. Geef géén gele bloemen! Dat is voor begrafenissen en om het huisaltaar op te fleuren. Voor volwassenen zijn rozen, lotusbloemen en mooncake gegarandeerd succes.

Kinderen worden verwend met plastic speelgoed, maskers om zelf leeuw te spelen en lantaarns in allerlei vormen. Vlinders, sterren... Lampionnen in de vorm van een vis moeten de kwaadaardige Karpergod afschrikken. Het idee is dat die, als hij zichzelf ziet met een stok aan zijn mond en een lichtje (de Geest van de Maan, zie nummer 7) in zijn buik, dan vanzelf zou wegvluchten. 

Hier is de ster bijzonder populair. Alle wegen leiden naar de maan, en het belangrijkste is dat die verlicht wordt. Dus rennen op straat de kinderen met hun lampionnen heen en weer, lichtjes in hun ogen en een glimlach breed uitgesmeerd over hun gezicht.

Ze zullen ook breed lachen als je hen lucky money in de hand drukt. Liefst in een rode envelop, daarin zit het geluk. Voor kinderen die aankloppen om bij jou thuis een leeuwendans op te voeren, hoort lucky money er hoe dan ook bij. Hou uw centen klaar.

7. De man en het meisje op de maan

Tết Trung thu, dat had U al begrepen, staat volledig in het teken van de maan. Over die Maan, met hoofdletter want een God of een Geest, doen verschillende verhalen de ronde. 

Er is het verhaal van Cuội (letterlijk: Glimlach), de jongen die daar nu woont. Hier een filmpje (en mijn verwarring). Sommigen zeggen dat hij zich, toen hij stierf, vasthield aan een magische Waringin boom die naar de maan zweefde. Tijdens de volle maan kun je tegen de zilveren achtergrond nog steeds zijn schaduw onder die boom zien zitten. Tijdens Tết Trung thu moeten de lantaarns van de kinderen hem de weg terug naar de aarde tonen. 

Er is ook een verhaal van een meisje dat met haar konijn in een gouden paleis op de maan woont. Ik heb dat hier - vrije interpretatie - volledig uitgeschreven. Het jade konijn is daar druk doende met het brouwen van een levenselixier. Mensen zeggen dat je meisje-met-konijn bij volle maan verschijnen end dat je hen op Tết Trung thu je wensen kunt toevertrouwen. 

En dan zijn er nog andere verhalen, met andere personages. Een dikke man, onder andere, die ook altijd aan de leeuwendans meedoet.

8. Cake met bonen

Nu overal verkrijgbaar, in allerlei vormen en smaken. De maancake wordt eerst als offer aangeboden aan de de god van de aarde en de voorouders, daarna wordt het onder de levenden verdeeld. Kinderen krijgen de grootste portie. De twee populairste cakes zijn bánh dẻo, zachte, plakkerige cake van gelei-achtige rijst. En bánh nướng, gebakken met een dikke korst. 

9. Weersvoorspelling

Deze tijd van het jaar gebruiken boeren ook om de voorspoed van het volgende jaar te voorspellen. Als de maan geel is, dan zal het weer goed zijn en de oogst groeien en bloeien. 

Een eerder blauwe of groene maan (in het Vietnamees hebben deze twee kleuren trouwens één en hetzelfde woord), is niet zo'n goed voorteken. Dan krijgen we het komende jaar slecht weer en een magere oogst. 

Is de maan overwegend oranje, dan zal het land het komende jaar veilig en vredevol zijn en goed gedijen. 

Begin deze week hoorde ik dat boeren en vissers alvast geloven dat het komende regenseizoen uitzonderlijk nat zal worden. Dat belooft.

 

Ik hoop dat U vanavond ook eens naar een van de mooiste volle manen van het jaar kijkt. Misschien zelfs een soort feestje viert.

Bronnen: EL EN CO, Green Shoots International School, Hoi An Now, China Highlights