Beloningssysteem

Een dikke maand geleden overwogen we heel ernstig het invoeren van een beloningssysteem voor de dochter. Inslapen ging zo lastig, af en toe deed ze een serieuze crisis als iets niet kon of mocht. En hoewel ik weet dat die periodes bij haar op en af gaan, zijn zo'n paar weken van hysterie natuurlijk best vermoeiend.

Een belongingsysteem dan maar, dachten we. Of toch maar niet. Want 'gehoorzaamheid moet vanzelf gaan, zonder beloningen'. Bovendien leek het ons ook zo veel werk, zo veel aandacht, geduld en consequent gedrag. Eigenlijk is het nog het meest disciplinerend voor de volwassene!

Maar toen gingen we op bezoek bij nichtje A. die net een sticker mocht plakken omdat ze flink geluisterd had. 'Ik wil ook zoiets!' riep de dochter enthousiast. Allerliefste en ik keken elkaar aan, zuchtten even. De kritieke uitbarstingen waren al gezakt, maar kon het zoveel kwaad dat ze haar bord beter zou leeg eten, dat ze zich in de badkamer zelf zou omkleden en dat ze vlotter zou gaan slapen? Neen toch?

Dus bedachten we iets dat we zelf makkelijk konden volhouden en dat voor haar duidelijk en leuk zou zijn. Drie bordjes met tekeningen die ze zelf uit de KenG kalender knipte en plakte. De beloningskaart vooraan, het vel met sticker achteraan in de knijper. Beloningskaart of stickervel op? Dan knijpen we makkelijk een nieuw exemplaar vast. (Al hoop ik dat we dat geen màànden moeten volhouden.)

Kaart 1. Minstens van alles een keer proeven. Opeten wat we afgesproken hebben.
Dan mag ze een sticker plakken. Komen we op een vak met mannetje, dan krijgt ze een (extra) dessertje. (Er is niet altijd dessert.)

Kaart 2. Zelf aan- en uitkleden. Vuile kleren in de was doen.
Komen we op een sticker met een mannetje, dan krijgt ze een gelakte nagel.
(Op de volgende kaart teken ik minder mannetjes en dan krijgt ze de vijf vingers van haar hand in één keer gelakt. Het lak op die nageltjes slijt er zo snel af dat ze eigenlijk nooit iets kan opbouwen.)

Kaart 3. Goed gaan slapen, in haar eigen bed. Zonder wenen, zonder uit bed te komen.
Komen we op een sticker met een mannetje, dan mag iets leuks kiezen om woensdagmiddag of in het weekend te doen. De beloning moest hier de meest motiverende zijn, dit lukt het minst vlot.

Toen we eraan begonnen, heb ik er toch even over de concrete uitwerking en aanpak moeten denken. Als dat ooit voor Lukas nodig mocht blijken, moet ik deze principes onthouden:

• Bereid je voor op tranen de eerste keer dat er geen sticker geplakt mag worden.
• Maak de afspraak concreet. Ook voor jezelf. 'Flink luisteren' vind ik op het einde van de dag moeilijker te beoordelen dan 'bord leeg eten'.
• Leg het systeem van stickers plakken en een beloning bij 'het mannetje' goed uit.
• Maak de beloning bij het mannetje concreet en leuk (voor het kind in kwestie) en makkelijk uitvoerbaar (voor jezelf). De truc in deze is de beloning direct te verbinden aan de gebeurtenis. Een extra dessert na het eten kan ik meteen uitvoeren. Nagels lakken gebeurt hoe dan ook in de badkamer en is zelfs tijdens de ochtendspits haalbaar.
• Plaats de kaart bij de gebeurtenis. Zichtbaar voor het kind, dus ideaal om hem/haar aan de belofte te herinneren. Makkelijk voor jou wanneer de sticker geplakt moet worden of de beloning eraan komt.
• Beperkt het tot thuis. Geen beloningen op verplaatsing. Een logement, een vakantie, een uitstapjes: dat wil ik niet extra gecompliceerd maken door allerlei systeempjes. Luisteren hoort er op die momenten ook bij, ik ga niet zitten onderhandelen: tijdens een uitje zijn er sowieso al extraatjes en plezier. Da's een beloning op zich en moet volstaan.