Geen taal verboden of verplicht

Ik moest het zeker vragen, kwam terug met een antwoord dat ik al vermoed had. 'Op de speelplaats mogen jullie spreken wat jullie willen. Nederlands is niet verboden en Engels is niet verplicht.'

Ik weet waarom ze dit wilden weten. In Gent gingen ze met behoorlijk wat anderstalige kinderen naar school. Turks of Marokkaans was er niet expliciet verboden, maar op de speelplaats gold toch Nederlands als voertaal. Ik begrijp dat wel: een gemeenschappelijke taal bevordert het samen spelen. Hoe gaat dat dan op een internationale school, met al die talen door elkaar?

'Het ding is,' begon de directeur, 'dat elk kind op deze school weet hoe zo'n nieuwe start aanvoelt. Ze zijn allemaal onwennig naar school gekomen, ze hebben (bijna) allemaal een nieuwe taal moeten leren en ze hebben allemaal nieuwe vrienden moeten maken. Dus begrijpen de kinderen hier heel goed dat ze onder elkaar niet de hele tijd Frans of Japans kunnen praten. Hier wordt niemand uitgesloten, kinderen schakelen op tijd over naar het Engels. We praten daarover in de kring, maar verder willen we geen taal verbieden of verplichten.'

Om te spreken zijn er afspraken over het volume, maar niet over de taal

En of zo'n open taalbeleid werkt! Ook in de klas gebruiken de kinderen hun talen door elkaar. De directeur: 'Als een leerling iets niet begrijpt en iemand kan het in het Koreaans of het Spaans uitleggen, dan graag!'

Het zijn meer dan loze praatjes, ik zag het al gebeuren. Zo maakte de klas van Jana aan het begin van het schooljaar een overzicht van wat de kinderen voor elkaar kunnen betekenen. Wie is goed in wat? Wie kan naar welke taal vertalen? Wie kan wie helpen? 'Noors lijkt wel een beetje op Nederlands, mama!' Zij en Vemund kregen direct een band. En ze was zo trots op wat ze zelf kan en wat ze van het Duits, Frans en Engels allemaal wèl verstaat.

Ander voorbeeld. Deze week start het intern postsysteem. Kinderen kunnen elkaar over de klassen heen brieven schrijven. Jana leert over aanspreking, onderwerp, afronden en groet. 'Wel verwarrend, mama. Letter is tegelijk brief en letter. Als iemand je vraagt van write a letter, wat is het dan?' Ze leert in het Engels alles over de opbouw, maar mag de brief zelf in eender welke taal schrijven. Dus schrijft ze eentje in het Nederlands naar Lou die in year 2 leert lezen. Als hij zijn post krijgt, kan hij ook eens in zijn moedertaal oefenen.  

Werken met de eigen taal werkt dus. Hoe je zo'n open en flexibel taalbeleid kunt toepassen in Belgische scholen, weet ik niet onmiddellijk. Zelfs in Gent is de context toch net iets minder internationaal. Bovendien kun je om uitsluiting te voorkomen geen beroep doen op de gedeelde nieuwkomerservaring van alle kinderen. (Waarschijnlijk wel op hun inlevingsvermogen.)

Ik weet het zelf dus ook niet. En toch vind ik ook dit verhaal van taal iets om over na te denken...