Dat de slachtoffers van de overstromingen in november jammerden: "Het is letterlijk dweilen met de kraan open..." Tot daar aan toe. Er stond weliswaar nergens een kraan open. Het waren de Dender en duizend beekjes die overstroomden. Maar in alle ellende kan ik die beeldspraak nog begrijpen.
Maar dat politici voortdurend zeggen: "We moeten letterlijk en figuurlijk een tandje bijsteken." (Waar is die tand?) "We zullen allemaal letterlijk ons steentje moeten bijdragen." (Hoezo? Welke steen?)
En dat zelfs journalisten (taalpuristen!) dergelijke dingen verkondigen: "Hij is letterlijk een gebroken man." (Ziet-ie in de gips dan?) Of onlangs op de radio over vrouwelijke personages in de literatuur: "Heel veel feministische onderzoekers hebben daar letterlijk en figuurlijk hun tanden in gezet." (Bijten ze boeken over vrouwen kapot? En is dat nu wetenschap?)
Het lijkt alsof de uitdrukking letterlijk en figuurlijk gebruikt wordt om iets te versterken. "Feministische onderzoekers hebben daar meermaals hun tanden in gezet." "Die man is totaal gebroken." "Het is niet gemakkelijk maar iederéén moet zijn steentje bijdragen." "We zullen een serieus tandje moeten bijsteken."
Zullen we dan maar net als bij die totaal foute naar-toe* constructie heel hard AWOERT roepen voor letterlijk en figuurlijk? Hoewel het een hele mooie uitdrukking is, kan-ie bijna nooit waar zijn. Heeft U ooit al iets meegemaakt dat werkelijk tegelijkertijd figuurlijk én letterlijk was? Want het is vooral dat laatste dat het zo moeilijk maakt. Het is vooral dat letterlijke aspect dat haast onmogelijk is: dat een figuurlijke uitdrukking ook écht - in de feiten of in de handelingen - plaatsheeft.
Wie iets waarachtig figuurlijk én letterlijk kent, mag dat altijd laten weten. U wordt mijn persoonlijke held en ik verzin een prijs op maat! Met volgende restrictie: absurde situaties zoals letterlijk en figuurlijk water naar de zee dragen tijdens één of andere activiteit van de jeugdbeweging, komen niet in aanmerking. Laten we serieus blijven, hé!
* Naar Timboektoe. De enige keer dat het wél mag!
Oei ... ik pijnig er nu al vijf minuten mijn hoofd over. He, ik voel nu dat je dit toch letterlijk en figuurlijk mag nemen hoor - of is dat dan niet meer figuurlijk dan?
BeantwoordenVerwijderenNu ik op dreef ben: die mensen van de overstromingen probeerden echt letterlijk en figuurlijk het hoofd boven water te houden.
Nog meer hoofden: als je verdwaald bent in de Sonorawoestijn, moet je vooral je hoofd koel proberen te houden.
Of ben ik nu gewoon Kiekeboe-mopjes aan het bedenken?
Wat ik tegenwoordig wel eens durf te zeggen: 'ik word letterlijk en figuurlijk uit mijn lood geslagen'. Duidend op mijn zwangere overgevoeligheid én op de verschuiving van mijn zwaartepunt. Dat is toch figuurlijk én letterlijk hé?
BeantwoordenVerwijderenVroeger was er glas. Gewoon glas. Toen was er dubbel glas. en sprak men plots ook van enkel glas.
BeantwoordenVerwijderenBestaat er ook een éénspalt, zoals eenvoud niet de helft is van tweevoud ?